Τι είναι η κοινωνική φοβία;

Αν είστε όπως οι περισσότεροι άνθρωποι, θα έχετε βιώσει εμπειρίες κοινωνικού άγχους. Με απλά λόγια, το κοινωνικό άγχος είναι o φόβος και η αγωνία που νιώθετε όταν αλληλεπιδράτε ή εκτίθεστε μπροστά σε άλλους ανθρώπους. Αποτελεί φυσιολογικό μέρος της ζωής αλλά αν έχει επίπτωση στην καθημερινότητά σας, αρχίζει να γίνεται πιο σοβαρό, το βιώνετε όλο και πιο συχνά και σε περισσότερες καταστάσεις, τότε μετατρέπεται σε πρόβλημα.

​

Οι πιο συνηθισμένες κοινωνικές καταστάσεις ή καταστάσεις επίδοσης στις οποίες μπορεί να αντιμετωπίσετε τα παραπάνω είναι για παράδειγμα, όταν μιλάτε δημόσια, όταν συζητάτε με αγνώστους, όταν βγαίνετε ραντεβού ή όταν είστε διεκδικητικοί. Επιπρόσθετα, μπορεί να νιώθετε τον ίδιο φόβο όταν έχετε να φάτε ή να πιείτε μπροστά σε άλλους, να είστε το επίκεντρο της προσοχής, να μιλάτε με προϊσταμένους ή με εκπροσώπους άλλων μορφών εξουσίας, να χρησιμοποιείτε τα δημόσια ουρητήρια ή να γνωστοποιείτε τις ερωτικές σας σχέσεις. Αφήνοντας στην άκρη τις ειδικές καταστάσεις, υπάρχει ένας κοινός φόβος, δηλαδή ότι οι άλλοι θα σκεφτούν άσχημα για εσάς.

​

Όταν εκτίθεστε στα αντίστοιχα κοινωνικά πλαίσια είναι πιθανόν να σας πιάσει κρίση ή συμπτώματα πανικού, γεγονός που συντελεί είτε στο να αποφύγετε συνθήκες αυτού του τύπου είτε στο να βιώνετε μια έντονη υποκειμενική δυσφορία, ενώ παραμένετε σε αυτές. Τα πιο συχνά εμφανιζόμενα συνοδά σωματικά συμπτώματα, κάποια από τα οποία θα έχετε βιώσει και εσείς, είναι η αύξηση των παλμών, ο τρόμος, η εφίδρωση, μυϊκή ένταση, αίσθημα κενού στο στομάχι, ξηροστομία, αίσθημα θερμού – ψυχρού και πονοκέφαλος ή αίσθημα τάσης στο κεφάλι.

​

Προκειμένου να διαγνωσθείτε με κοινωνική φοβία, θα πρέπει να πληροίτε τα παρακάτω κριτήρια: 1) να νιώθετε έντονο και επίμονο φόβο ότι θα ενεργήσετε με τρόπο που θα επιφέρει ντροπή ή γελοιοποίηση ή ότι θα δείξετε συμπτώματα άγχους σε μια τουλάχιστον κοινωνική κατάσταση με αγνώστους, 2) έντονο άγχος κατά την έκθεση στην κατάσταση, που μπορεί να πάρει τη μορφή κρίσεων πανικού, 3) επίγνωση ότι ο φόβος σας είναι υπερβολικός ή παράλογος, 4) να αποφεύγετε την κατάσταση ή να την ανέχεστε με έντονη δυσφορία, 5) η διαταραχή αυτή να επηρεάζει σημαντικούς τομείς της ζωής σας (πχ. να βγείτε κάποιο ραντεβού, να τα πάτε καλά στη δουλειά σας) ή να είστε πολύ αναστατωμένος εξαιτίας αυτών των φόβων, 6) και η διάρκεια των συμπτωμάτων να είναι περισσότερη από 6 μήνες. 

 

Ποια είναι τα συμπτώματα της κοινωνικής φοβίας;

​

Σκέψεις και συναισθήματα.

Αν υποφέρεις από κοινωνική φοβία, αισθάνεσαι έντονο άγχος σε μια ή περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις ή στις περιπτώσεις, που χρειάζεται να κάνεις κάτι μπροστά σε τρίτους. Σκέφτεσαι ότι οι άλλοι θα σε παρατηρήσουν, θα σε κρίνουν, θα βαθμολογήσουν την κάθε σου κίνηση και πιστεύεις ότι θα γίνεις ρεζίλι και θα δεχθείς αποδοκιμαστικά σχόλια. 

Συχνά μπορεί να αισθάνεσαι θλίψη και απομόνωση, αφού αποφεύγεις τις συναναστροφές. Δεν αποκλείεται να έχει χαμηλή αυτοπεποίθηση και αρνητική αυτοεικόνα, καθώς θεωρείς ότι δε διαθέτεις τις κατάλληλες κοινωνικές δεξιότητες να αντιμετωπίσεις αποτελεσματικά αυτές τις καταστάσεις.

Σωματικά συμπτώματα.

Ένα από τα κύρια σωματικά συμπτώματα είναι το κοκκίνισμα στο πρόσωπο. Επίσης, αναφέρονται η ναυτία, η συχνοουρία, η ταχυκαρδία, η εφίδρωση, το τρέμουλο, η δύσπνοια, κ.α. Μερικές φορές το άγχος είναι τόσο έντονο, που μπορεί να οδηγήσει σε κρίση πανικού.

​

Φάρμακα ή Ψυχοθεραπεία;

Ο πιο ενδεδειγμένος τρόπο αντιμετώπισης της κοινωνικής φοβίας είναι η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία, καθώς αποβλέπει στην αλλαγή του τρόπου σκέψης και της συμπεριφοράς του ατόμου. Το άτομο μαθαίνει να αντικαθιστά τις δυσλειτουργικές πεποιθήσεις του με άλλες ρεαλιστικές, που στηρίζονται στην πραγματικότητα και μαθαίνει τεχνικές που το βοηθούν να αντιμετωπίζει το πρόβλημα με επιτυχία (τεχνικές χαλάρωσης, εκπαίδευση στις κοινωνικές δεξιότητες). Επίσης, το άτομο μαθαίνει να έρχεται σταδιακά αντιμέτωπο με την κατάσταση που του προκαλεί φόβο, θέτοντας μικρούς στόχους κάθε φορά. 

Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία συνδυάζεται με Φαρμακευτική Αγωγή αφού μπορεί να βοηθήσει την αρχική κινητοποίηση του ατόμου, δεν ενδείκνυνται, όμως, για μακροχρόνια χρήση.

​

Υπάρχουν βιβλία αυτοβοήθειας;

Στην ελληνική βιβλιογραφία προτείνονται τα εξής:

• Εγώ και οι άλλοι: Κοινωνικές δυσκολίες και φόβοι και η αντιμετώπισή τους, της Π. Μυτσκίδου. 

• Αντιμετώπισε το κοινωνικό άγχος: μια Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπευτική Προσέγγιση,  των Hope, Heimberg, Harlan, Turk.